| Ảnh minh họa |
Tầm quan trọng của công tác đánh giá, bố trí đúng cán bộ hiện nay
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn khẳng định “Cán bộ là gốc của mọi công việc”1. Bởi lẽ “Muôn việc thành công hay thất bại là do cán bộ tốt hay kém”2. Do đó, để thực hiện được những mục tiêu của cách mạng, của đất nước, Đảng ta luôn chú ý xây dựng đội ngũ cán bộ đặc biệt là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược được coi là “gốc của gốc”. V.I. Lê nin từng khẳng định:
“Trong lịch sử, chưa hề có một giai cấp nào giành được quyền thống trị, nếu không đào tạo ra được trong hàng ngũ của mình những lãnh tụ chính trị, những đại biểu tiên phong có đủ khả năng tổ chức và lãnh đạo phong trào”3.
Những năm qua, Đảng ta luôn xác định xây dựng đội ngũ cán bộ và công tác cán bộ là nhiệm vụ hệ trọng nhất trong những nhiệm vụ hệ trọng, là “then chốt của then chốt”.
Những nhiệm kỳ qua, Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn về công tác đánh giá cán bộ và đã trở thành nguyên tắc của cấp ủy, tổ chức đảng và được luật hóa thành các quy phạm pháp luật, quy chế, quy định thể chế của Đảng.
Quan điểm của Đảng ta về xây dựng đội ngũ cán bộ được nói đến từ lâu, đặc biệt trong Hội nghị Trung ương 3 khóa VIII, nhưng quan điểm về xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược thể hiện rõ nét nhất trong ba đại hội gần đây và đặc biệt trong văn kiện Đại hội XIII của Đảng.
Vì vậy, nghiên cứu quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược có ý nghĩa quan trọng và cần thiết để quán triệt trong thực tiễn. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng khẳng định:
“Đặc biệt coi trọng nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác cán bộ – nội dung then chốt trong công tác xây dựng Đảng. Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, người đứng đầu các cấp đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ. Có chính sách khuyến khích và cơ chế phù hợp bảo vệ những cán bộ, đảng viên có ý chí chiến đấu cao, gương mẫu thực hiện nguyên tắc của Đảng và pháp luật của Nhà nước, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách và quyết liệt trong hành động vì lợi ích chung”.
Đảng ta đã khẳng định tầm quan trọng đặc biệt của việc xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược và đưa ra những tiêu chuẩn, yêu cầu cơ bản của đội ngũ này. Những yêu cầu đó được cụ thể hóa trong Quy định số 90 -QĐ/TW năm 2017 về tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ thuộc diện Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý.
Bộ Chính trị ban hành Quy định 214 – QĐ/TW ngày 2/1/2020 về khung tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ thuộc diện Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý. Trên cơ sở tiêu chuẩn của cán bộ cấp chiến lược, soi chiếu vào trong thực tiễn, Đảng ta nhận định: “Cán bộ cấp chiến lược có bản lĩnh chính trị, kiên định chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có tư duy đổi mới, có khả năng hoạch định đường lối, chính sách và lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện”4.
Đây là một trong những nguyên nhân dẫn tới những thành tựu của Việt Nam trong đổi mới vừa qua. Đánh giá về những thành tựu trong công tác cán bộ trong những năm vừa qua, Văn kiện Đại hội XIII của Đảng khẳng định:
“Công tác cán bộ là “then chốt của then chốt” có nhiều đổi mới, đạt một số kết quả quan trọng. Việc chống chạy chức chạy quyền được coi trọng, đã có tác động cảnh báo, răn đe và ngăn chặn; giảm đầu mối, giảm cấp trung gian, giảm số lượng cán bộ lãnh đạo, giảm biên chế; cơ cấu lại, từng bước nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức…”.
Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, đội ngũ cán bộ cấp chiến lược còn có những hạn chế cả về tư tưởng, đạo đức, năng lực như Đảng ta thẳng thắn thừa nhận “Nhiều cán bộ, trong đó có cả cán bộ cấp cao thiếu tính chuyên nghiệp, làm việc không đúng chuyên môn, sở trường; trình độ ngoại ngữ, kỹ năng giao tiếp và khả năng làm việc trong môi trường quốc tế còn nhiều hạn chế ”5; “Một số cán bộ lãnh đạo, quản lý, trong đó có cả cán bộ cấp chiến lược, thiếu gương mẫu, uy tín thấp, năng lực, phẩm chất chưa ngang tầm nhiệm vụ, quan liêu, xa dân, cá nhân chủ nghĩa, vướng vào tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm”6. Thậm chí, có những cán bộ cấp chiến lược bị xử lý kỷ luật.
Trong công tác cán bộ, tiêu chí đánh giá cán bộ hiện nay còn chung chung, hình thức. Thiếu tiêu chí cụ thể, khoa học, chặt chẽ, bài bản trong công tác đánh giá, bố trí cán bộ. Bệnh hình thức, chạy theo thành tích. Nhiều tổ chức, cá nhân cho rằng nếu đánh giá khách quan, chặt chẽ, khoa học sẽ ảnh hưởng chung đến thành tích của tập thể. Đánh giá, bố trí cán bộ dựa trên chức vụ, tình cảm cá nhân, cánh hẩu…
Một số tổ chức, cá nhân giữ vai trò, trọng trách trong việc đánh giá, bố trí cán bộ còn xem nhẹ hoặc cố tình xem nhẹ công tác đánh giá cán bộ để tạo kẽ hở, mập mờ, tham ô chính sách trong công tác đánh giá, bố trí cán bộ hòng trục lợi cá nhân, vì lợi ích nhóm.
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhiều lần nhắc nhở: “Làm tốt hơn nữa công tác cán bộ, nhất là việc quản lý, nhận xét, đánh giá cán bộ để lựa chọn, bố trí đúng những người thật sự có đức, có tài; thật sự “cần, kiệm, liêm, chính”, “chí công vô tư”; thật sự tâm huyết vì nước, vì dân vào các vị trí lãnh đạo của bộ máy chính phủ và chính quyền các cấp”7.
Đánh giá cán bộ là một nội dung quan trọng để lựa chọn, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng đội ngũ cán bộ. Do đó, công tác đánh giá, xếp loại cán bộ sau đào tạo phải được thực hiện đúng theo quy định của Trung ương.
Con người nói chung và cán bộ nói riêng là tổng hòa của các mối quan hệ xã hội, bản chất con người luôn thể hiện một cách đa dạng, phức tạp, khó xác định; lý tính của con người sẽ bị tác động và biến đổi theo môi trường sống và các mối quan hệ xung quanh, do vậy việc đánh giá con người nói chung, cán bộ nói riêng là rất khó, cần có phương pháp phù hợp kết hợp với thành tựu khoa học, công nghệ hiện đại. Chỉ khi chúng ta đánh giá đúng, trúng cán bộ thì việc bố trí, sử dụng, phát huy cán bộ mới đạt hiệu quả.
Chủ tịch Hồ Chí Minh dạy rằng: “Trước khi cất nhắc cán bộ, phải nhận xét rõ ràng. Chẳng những xem xét công tác của họ, mà còn phải xét cách sinh hoạt của họ. Chẳng những xem xét cách viết, cách nói của họ, mà còn phải xem xét việc làm của họ có đúng với lời nói, bài viết của họ hay không. Chẳng những xem xét họ đối với ta thế nào, mà còn phải xem xét họ đối với người khác thế nào. Phải biết ưu điểm của họ, mà cũng phải biết khuyết điểm của họ, không nên chỉ xem công việc của họ trong một lúc, mà phải xem cả công việc của họ từ trước đến nay; Biết rõ cán bộ mới có thể cất nhắc một cách đúng mực. Cất nhắc cán bộ, phải vì công tác, tài năng, vì cổ động cho đồng chí khác thêm hăng hái. Như thế, công việc nhất định chạy. Nếu vì lòng yêu ghét, vì thân thích, vì nể nang, nhất định không ai phục, mà gây nên mối lôi thôi trong Đảng. Như thế là có tội với Đảng, có tội với đồng bào. Khi cất nhắc một cán bộ, cần phải xét rõ người đó có gần gũi quần chúng, có được quần chúng tin cậy và mến phục không. Lại phải xem người ấy xứng với việc gì. Nếu người có tài mà dùng không đúng tài của họ, cũng không được việc. Không có ai cái gì cũng tốt, cái gì cũng hay. Vì vậy, chúng ta phải khéo dùng người, sửa chữa những khuyết điểm cho họ, giúp đỡ ưu điểm của họ”.
Một số giải pháp nâng cao chất lượng công tác đánh giá và bố trí cán bộ
Một là, Đảng cần tiếp tục tuyên truyền, quán triệt sâu rộng, vận dụng tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong việc đánh giá, bố trí cán bộ. Trung ương cần sớm rà soát các nghị quyết, quy định, hướng dẫn, kết luận trước đây về công tác cán bộ nói chung về đánh giá, bố trí cán bộ nói riêng để xây dựng bộ khung tiêu chí, tiêu chuẩn chung, tổng thể về đánh giá, bố trí cán bộ trong giai đoạn hiện nay.
Hai là, Trung ương sớm xây dựng cơ chế, quy trình đánh giá cán bộ công khai, dân chủ, minh bạch, khách quan, vì lợi ích chung, hạn chế tối đa việc đánh giá, bố trí cán bộ dựa nhiều trên lập trường, quan điểm cá nhân, nhóm lợi ích.
Quy định về đánh giá cán bộ cần rõ thẩm quyền, trách nhiệm, nội dung đối với người có thẩm quyền đánh giá cán bộ. Để giảm sự áp đặt chủ quan, thiên kiến của người có thẩm quyền trong đánh giá cán bộ, cần thực hiện đánh giá đa chiều, nhiều lớp, phân cấp rõ ràng.
Ba là, trong các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn, quy định, kết luận… của Đảng, cần thống nhất sử dụng khái niệm “cán bộ” đồng nhất theo Luật Cán bộ, công chức hiện hành, trên tinh thần Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Bốn là, đẩy mạnh việc ứng dụng khoa học công nghệ, số hóa trong công tác đánh giá, bố trí cán bộ (xây dựng phần mềm về đánh giá cán bộ; phân công công việc, đánh giá tiến độ, chất lượng hoàn thành công việc trong công tác cán bộ nói chung và đánh giá cán bộ nói riêng). Sớm xây dựng và vận hành có hiệu quả hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về cán bộ, để bảo đảm tính đồng bộ, liên thông, nhất quán trong toàn bộ hệ thống chính trị.
Năm là, đánh giá cán bộ cần gắn kết chặt chẽ với việc quy hoạch, bố trí, sử dụng cán bộ. Phân định rõ giữa đánh giá cán bộ định kỳ với đánh giá cán bộ khi đưa vào quy hoạch và khi đề bạt, bổ nhiệm; nhằm vừa bảo đảm tính thống nhất trong đánh giá cán bộ nói chung, vừa phát huy được ý nghĩa, tác dụng của đánh giá cán bộ trong từng trường hợp cụ thể.
Sáu là, Trung ương sớm xây dựng quy chế, quy định, quy trình về bổ nhiệm, bố trí cán bộ dân chủ, công bằng, khách quan, khoa học, có sự giám sát của Nhân dân. Chú trọng đẩy mạnh áp dụng giới thiệu, bổ nhiệm cán bộ, công chức theo hình thức “Đảng cử, dân bầu”, có số dư, có ứng cử, tranh cử khách quan, dân chủ, công khai, minh bạch, có sự giám sát của Nhân dân. Những cá nhân ưu tú, có đức, có tài nhưng chưa phải là đảng viên vẫn có thể ra ứng cử, tranh cử vào các vị trí phù hợp, nhưng khi đắc cử và khẳng định được năng lực có thể được xem xét kết nạp Đảng theo quy định.
Bảy là, đẩy mạnh thực hiện công tác luân chuyển cán bộ trong hệ thống chính trị để rèn luyện qua thực tiễn ở các lĩnh vực, địa bàn khác nhau; mở rộng việc ứng cử, tranh cử để bố trí, bổ nhiệm cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp. Tuy nhiên việc điều động, luân chuyển cán bộ phải vì sự tiến bộ và lợi ích chung, tránh áp dụng một cách máy móc, giáo điều, không phù hợp; hoặc luân chuyển vì lợi ích cá nhân, cục bộ, lợi ích nhóm.
Tám là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra định kỳ, đột xuất về công tác đánh giá, bố trí cán bộ; xử lý kịp thời, nghiêm minh những tổ chức, cá nhân vi phạm kỷ luật của Đảng, pháp luật của Nhà nước, lợi dụng chức vụ được giao để thực hiện những hành vi sai trái trong công tác cán bộ hoặc tiếp tay cho chạy chức, chạy quyền. Thực hiện quản lý chặt chẽ, hiệu quả đội ngũ cán bộ các cấp; trong đó, sớm xây dựng và vận hành có hiệu quả hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về cán bộ, để bảo đảm tính đồng bộ, liên thông, nhất quán trong toàn bộ hệ thống chính trị.
Chú thích:
1,2. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, H, 2011, tập 5, tr. 309.
3. V.I. Lê nin: Toàn tập, Nxb. Tiến bộ, Mátxcơva, 1978, tập 4, tr. 473.
4,5. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị Trung ương 7 khóa XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2018, tr. 45.
6. Phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại phiên họp đầu tiên của Chính phủ, nhiệm kỳ 2021 -2026, ngày 5/8/2021.
theo Nguyễn Hoàng Tuấn – Thạc sĩ, cơ quan Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. – Tạp chí Mặt trận