“Tình thế đặc biệt phải có giải pháp đặc biệt”
Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch QH Vương Đình Huệ nhấn mạnh, đây đều là các dự án cấp bách, động lực, lan toả vùng, kết nối các địa phương.
Chủ tịch QH chia sẻ băn khoăn của một số đại biểu QH cho rằng, xu hướng mở rộng cơ chế chính sách đặc thù áp dụng trong 5 dự án kể trên có thể dẫn đến những hệ luỵ phức tạp về pháp lý, về tổ chức triển khai thực hiện và gây hệ luỵ tiêu cực về quản lý, quản trị dự án, làm giảm hiệu quả dự án và không đạt được mục tiêu đề ra.
Đồng thời, Chủ tịch QH nhấn mạnh quan điểm, trong giai đoạn đặc biệt hiện nay, khi chúng ta vừa trải qua rất nhiều khó khăn do tác động của dịch bệnh COVID-19 và đang phải thúc đẩy nhanh quá trình phục hồi, phát triển kinh tế – xã hội, cần có những quyết sách đặc biệt, đặc thù, khác với quy định của pháp luật hiện hành để triển khai các dự án này. “Tình thế đặc biệt phải có giải pháp đặc biệt”, Chủ tịch QH nói.
Phân tích cụ thể về các quy định của pháp luật và quá trình chuẩn bị hồ sơ 5 dự án, Chủ tịch QH khẳng định sự cần thiết phải áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc biệt, đặc cách, đặc thù và chỉ áp dụng cho các dự án cụ thể này, trong giai đoạn phục hồi kinh tế hiện nay.
Bên cạnh việc cho phép áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù như được nêu trong tờ trình, Chủ tịch QH cũng nêu rõ yêu cầu phải nâng cao trách nhiệm, cá thể hoá trách nhiệm, nhất là trách nhiệm của người đứng đầu và cá thể hoá trách nhiệm trong toàn bộ quá trình triển khai thực hiện.
“Ủy ban Thường vụ QH đã kết luận rất rõ và sẽ thể hiện trong dự thảo Nghị quyết trình QH về trách nhiệm thực hiện. Địa phương phải cam kết trước Chính phủ về việc bố trí vốn còn Chính phủ phải cam kết với QH. Chúng ta trao quyền nhiều thì phải tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát, cá thể hoá trách nhiệm, tránh những hệ luỵ xấu có thể xảy ra”, Chủ tịch QH nhấn mạnh.
Chú ý thu từ địa tô chênh lệch
Đại biểu Đinh Ngọc Minh (đoàn Cà Mau) đề cập đến tình trạng nhiều tuyến đường cao tốc sau khi hoàn thành nhanh chóng xuống cấp, lún, gồ ghề, phải làm lại và đề nghị Chính phủ có giải pháp mới để tránh tình trạng này. Cùng với đó, đại biểu đề nghị nêu rõ trong Nghị quyết của QH yêu cầu các tuyến đường sau khi hoàn thành bắt buộc phải thu phí tự động.
Đại biểu Nguyễn Trường Giang (đoàn Đắk Nông) cũng nêu băn khoăn về chất lượng dự án đường cao tốc. “Chúng ta đầu tư theo giá quốc tế nhưng chất lượng Việt Nam đi mấp mô cầu hầm vấp liên tục làm giảm tốc độ của xe chạy”, đại biểu nói và đề nghị tính toán, đảm bảo năng lực triển khai của nhà thầu, vật liệu xây dựng…
Nhấn mạnh việc các công trình nếu triển khai chậm sẽ dẫn dến tăng vốn, đội vốn, đại biểu Dương Khắc Mai (đoàn Đắk Nông) đề nghị rà soát lại những dự án trọng điểm đang khó khăn về nguồn lực cần ưu tiên để hoàn thiện. Cùng với đó, cân đối các nguồn lực và huy động nguồn lực để đầu tư cho các dự án, tính toán kỹ để đảm bảo phân bổ nguồn lực phù hợp giữa các dự án, các vùng miền
Đề cập đến việc triển khai các dự án sẽ liên quan đến đất đai, bồi thường giải phóng mặt bằng, đại biểu đề nghị trong các báo cáo cần đánh giá tác động kỹ lưỡng, đảm bảo hài hòa lợi ích giữa Nhà nước – doanh nghiệp – người dân, đặc biệt là người dân, đảm bảo sinh kế của người dân khi thu hồi đất. Ngoài ra, đại biểu cho rằng, cần có giải pháp đáp ứng nguồn cung vật liệu khi triển khai đồng loạt các dự án.
Đại biểu Lê Thanh Vân (Cà Mau) đánh giá cao Chính phủ trình QH một số dự án. Tập trung về vấn đề thu hồi vốn, đại biểu cho rằng, trong tờ trình của Chính phủ và báo cáo thẩm tra còn bỏ lọt yếu tố quan trọng là thu từ địa tô chênh lệch.
Theo đại biểu, khi có đường cao tốc sẽ có các dự án đô thị, khu công nghiệp, thậm chí cho thuê mặt bằng “ăn theo” nên cần tính toán, quy hoạch nhanh.
“Chính phủ cần triển khai ngay, vì nếu không, sau khi dự án hoàn thành hoặc bắt đầu khởi động mới lập các dự án thì việc thu hồi đất, xác định giá đất rất phức tạp. Trên thực tế, các đại gia bất động sản bắt đầu hái tiền từ dự án hoàn thành hoặc thậm chí chậm hơn, khi dự án bắt đầu hoạt động có hiệu quả, mật độ giao thông lớn hơn, các đại gia bất động sản mới nhảy vào, làm bổ sung quy hoạch khu dân cư, khu công nghiệp hay cho thuê mặt bằng. Khi đó, người thiệt hại không chỉ là dân mà còn là nhà nước. Do đó, cần đi trước, lập song song không chỉ giải quyết nhiều vấn đề về kinh tế – xã hội mà còn có nguồn để thu hồi nhanh, không chỉ là cho thuê, bán thuế, thu phí…”, đại biểu nói.
Theo đại biểu, nếu các dự án giao thông xây dựng đồng thời quy hoạch dự án khác thì nguồn tiền thu được từ sử dụng đất, địa tô chênh lệch là không ít, thậm chí có khi còn thừa tiền để làm đường, đặc biệt là các dự án đường đô thị.