UBND tỉnh Lào Cai phê duyệt dự án Khu du lịch sinh thái nghỉ dưỡng cao cấp Cầu Mây do Công ty cổ phần Trường Giang – Sa Pa làm chủ đầu tư từ giữa năm 2012, điều chỉnh dự án cuối tháng 1-2020. Dự án này thuộc xã Lao Chải, thị xã Sa Pa, nằm ở vị trí đắc địa, từ trên đồi cao nhìn xuống thung lũng Mường Hoa có cảnh quan ruộng bậc thang và núi non hùng vĩ, bản làng đồng bào dân tộc bản địa; có tỉnh lộ 152 chạy qua, hết sức thuận lợi về giao thông. Dự án sử dụng 46,9 ha đất, với ba phân khu chức năng, tổng vốn đầu tư 2.211 tỷ đồng. Về tiến độ, dự án khởi công năm 2012, mốc hoàn thành vào cuối năm 2023, chia thành hai giai đoạn: Từ 2012 đến 2019 giải phóng mặt bằng, xây dựng 50% hạ tầng kỹ thuật, xây dựng công trình đạt khoảng 50% biệt thự, 70% số nhà phố núi, câu lạc bộ,… từ năm 2019 đến 2023 hoàn thiện giải phóng mặt bằng, hạ tầng kỹ thuật, xây dựng công trình đạt 100% nhà phố núi, 80% số nhà biệt thự, 50% số nhà dịch vụ, 30% số nhà chung cư và khách sạn.

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện dự án, Công ty cổ phần Trường Giang – Sa Pa đã vi phạm các quy định về xây dựng và tài chính. Cụ thể: Xây dựng công trình kiến trúc nhà ở trước khi có thiết kế cơ sở được cấp có thẩm quyền thẩm định và phê duyệt. Dự án được UBND tỉnh Lào Cai phê duyệt quy hoạch năm 2011 và chấp thuận đầu tư năm 2012, bắt đầu thi công từ năm 2015 nhưng đến năm 2019, tức là 5 năm sau, công ty mới có hồ sơ thiết kế cơ sở được Sở Giao thông vận tải – Xây dựng Lào Cai thẩm định và chuyển nhà đầu tư phê duyệt theo quy định. Ðiều này có nghĩa là nhiều hạng mục đã được xây dựng trước khi được phép thi công. Theo Kết luận thanh tra số 02 của Thanh tra tỉnh, Kết luận thanh tra số 64 và số 03 của Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai, tại khu vực biệt thự nghỉ dưỡng BT-04, chủ đầu tư đã xây dựng các biệt thự trước khi có giấy phép xây dựng; chưa lập kế hoạch quản lý môi trường; chưa thực hiện nghĩa vụ kê khai nộp thuế,… Theo đó, công ty đã không kê khai nộp thuế giá trị gia tăng vãng lai đối với 20 nhà thầu thi công nên chưa thực hiện nghĩa vụ nộp 2,4 tỷ đồng vào ngân sách Nhà nước. Thực hiện các yêu cầu xử lý sau thanh tra, đến nay Sở Giao thông vận tải – Xây dựng đã xử phạt 70 triệu đồng về vi phạm xây dựng công trình không có giấy phép xây dựng; Chi cục Thuế Sa Pa đã thu hồi số tiền thuế thu nhập doanh nghiệp vãng lai ngoại tỉnh phải nộp đối với hoạt động chuyển nhượng bất động sản đối với Công ty cổ phần Trường Giang – Sa Pa là 533 triệu đồng.

Hàng chục biệt thự sạt lở

Trong khi Công ty cổ phần Trường Giang – Sa Pa đang khắc phục các vi phạm theo kết luận của cơ quan thanh tra thì ngày 4-8-2020, tại dự án Khu du lịch sinh thái nghỉ dưỡng cao cấp Cầu Mây đã xảy ra sạt trượt đất đá, vùi lấp tuyến tỉnh lộ 152, từ Km 1+800 đến Km 1+950 dài 150 m, khiến các đơn vị thi công buộc phải dừng thi công dự án cải tạo, nâng cấp tuyến đường du lịch huyết mạch này, nối từ trung tâm thị xã Sa Pa đến bãi đá cổ Tả Van, các xã vùng phía nam và kết nối với huyện Bảo Thắng, Văn Bàn. Các căn biệt thự  L-07, L-08, L-13 của dự án này bị sạt lở, phá vỡ kết cấu móng, bị hư hỏng nặng; các căn L-09, L-14, L-17 bị nứt kết cấu dầm và sàn nhà, đe dọa an toàn giao thông trên tuyến tỉnh lộ 152. Do bị tạm dừng thi công tỉnh lộ 152 nên giữa chủ đầu tư là Ban Quản lý dự án ODA tỉnh Lào Cai với Công ty cổ phần Trường Giang – Sa Pa phát sinh mâu thuẫn, đổ trách nhiệm lẫn nhau. Ngày 4-8-2020, Sở Giao thông vận tải – Xây dựng Lào Cai có Kết luận giám định số 234, khẳng định sự cố sạt trượt nêu trên là do Công ty cổ phần Trường Giang – Sa Pa tự tổ chức thi công các căn biệt thự và trong quá trình triển khai không thực hiện đầy đủ các quy định về quản lý đầu tư và chất lượng công trình xây dựng, gây thiệt hại về vật chất, phải chịu trách nhiệm hoàn toàn về thiệt hại xảy ra. Ðối với Ban Quản lý dự án ODA Lào Cai, tạm dừng thi công đoạn 150 m của tỉnh lộ 152 thuộc khu vực sạt trượt; chịu trách nhiệm đầu tư kè chân ta-luy, gia cố mái ta-luy tại khu vực sạt trượt, bảo đảm an toàn giao thông và người dân ở phía dưới mái ta-luy; chịu trách nhiệm về thiệt hại theo hợp đồng đã ký giữa chủ đầu tư với các nhà thầu tham gia cải tạo, nâng cấp tỉnh lộ 152. UBND thị xã Sa Pa phải chịu trách nhiệm giải phóng mặt bằng hơn 79 nghìn m2 đất trong vùng sạt trượt để phục vụ thi công công trình xử lý sạt trượt nêu trên. Theo Giám đốc Ban Quản lý dự án ODA Lào Cai Lê Ngọc Minh, dự án cải tạo, nâng cấp tỉnh lộ 152 thuộc dự án “Phát triển các đô thị hành lang tiểu vùng sông Mê Công (GSM)” sử dụng vốn vay của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB). Tuyến tỉnh lộ 152 dài 14,3 km đi qua thị xã Sa Pa và bốn xã Lao Chải, Tả Van, Hầu Thào và Sử Pán, tiêu chuẩn cấp V miền núi, tổng vốn đầu tư gần 125 tỷ đồng. Ðến nay, tuyến đường đã hoàn thành được 92% khối lượng, khối lượng hoàn thành trị giá 122 tỷ đồng, đã nghiệm thu 108 tỷ đồng; giá trị giải ngân bao gồm cả tạm ứng là 104 trong số 134 tỷ đồng, kế hoạch giải ngân đến hết tháng 12-2020 là 15 tỷ đồng. Việc phải tạm dừng thi công do sạt trượt thuộc khu vực dự án của Công ty cổ phần Trường Giang – Sa Pa đã “cắt đứt” tiến độ hoàn thành con đường này theo kế hoạch. Ðiều đáng nói là, theo thỏa thuận đã ký giữa nhà tài trợ vốn là ADB với Ban Quản lý dự án ODA Lào Cai thì dự án nâng cấp tỉnh lộ 152 phải hoàn thành và kết thúc giải ngân vốn vay vào cuối tháng 12 tới, do vậy sẽ không thể hoàn thành nếu không có giải pháp khả thi, cấp thiết.

Sai phạm của Công ty cổ phần Trường Giang – Sa Pa đã rõ ràng và trách nhiệm của các bên cũng được kết luận, tuy nhiên việc khắc phục hậu quả vẫn đang “giậm chân tại chỗ”. Hiện tại, Công ty cổ phần Trường Giang – Sa Pa mới chỉ cắt cử người tổ chức gác chắn ở hai đầu đoạn đường bị sạt trượt để cảnh báo người dân và phương tiện qua lại. Vì vậy, UBND tỉnh Lào Cai cần xử lý nghiêm minh, dứt điểm các sai phạm, khiếm khuyết nêu trên để lập lại kỷ cương trong xây dựng ở Khu du lịch quốc gia Sa Pa.