Quy định chặt chẽ tiêu chí xác định chuỗi dự án liên kết ngành
Thảo luận tại Hội trường về dự án Luật Đầu tư (sửa đổi), các ĐBQH cho rằng, trước những biến động mang tính toàn cầu và yêu cầu phát triển kinh tế của đất nước trong giai đoạn mới, việc sửa đổi Luật Đầu tư là cần thiết và cấp bách. Đồng thời, đánh giá cao tinh thần cải cách trong dự thảo Luật, nhất là việc bổ sung ưu đãi đặc biệt, trao quyền nhiều hơn cho cơ chế đầu tư trong các khu công nghiệp, khu kinh tế, và ghi nhận những tiến bộ về thủ tục hành chính, giảm tầng nấc trung gian.
Quan tâm đến nội dung về chấp thuận chủ trương đầu tư, ĐBQH Trần Quốc Tuấn (Vĩnh Long) nêu rõ, Nghị quyết số 68-NQ/TW của Trung ương về phát triển kinh tế tư nhân nêu rất rõ yêu cầu hình thành các chuỗi liên kết ngành, chuỗi giá trị, chuỗi cung ứng. Muốn có được các chuỗi liên kết này thì phải có cơ chế pháp lý bảo đảm nhà đầu tư được triển khai đồng bộ chuỗi dự án liên ngành, chứ không thể đấu thầu riêng lẻ từng dự án.
Theo đại biểu Trần Quốc Tuấn, thực tế cho thấy, nhiều nhà đầu tư lớn đã đề xuất các chuỗi dự án năng lượng tái tạo, năng lượng mới, công nghiệp hỗ trợ... phù hợp với quy hoạch ngành và quy hoạch địa phương. Đây là các dự án có khả năng tạo động lực tăng trưởng vùng và lan tỏa mạnh mẽ.
Tuy nhiên, Luật Đầu tư năm 2020 và cả dự thảo Luật vẫn chưa có cơ chế cho phép một nhà đầu tư được chấp thuận đồng thời cho toàn bộ chuỗi dự án. “Hệ quả là mất đi tính đồng bộ về hạ tầng và vận hành, kéo dài thủ tục hành chính, giảm động lực đề xuất dự án quy mô lớn và vô tình chặn lại những dự án mà chúng ta đang rất cần để đạt mục tiêu tăng trưởng cao. Đây chính là điểm nghẽn thể chế thấy rất rõ nhưng vẫn chưa được tháo gỡ”, đại biểu Trần Quốc Tuấn nêu quan điểm.
Từ đó, đại biểu Trần Quốc Tuấn đề xuất, cần bổ sung một trường hợp mới tại khoản 4 Điều 23 là: chuỗi dự án bao gồm cả dự án đầu tư mới và dự án đang hoạt động do nhà đầu tư đề xuất thực hiện nhằm kết nối đồng bộ hạ tầng kỹ thuật hoặc hình thành cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị, chuỗi cung ứng sản phẩm, dịch vụ, bảo đảm hiệu quả khai thác và vận hành; nội dung này giao Chính phủ quy định chi tiết.
Quy định như vậy, theo đại biểu Trần Quốc Tuấn, sẽ thể chế hóa trực tiếp tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW, đặc biệt là yêu cầu phát triển các cụm ngành chuỗi giá trị, chuỗi cung ứng. Đồng thời, không làm ảnh hưởng đến nguyên tắc cạnh tranh minh bạch, bởi quy định này chỉ được áp dụng khi nhà đầu tư chủ động đề xuất dự án, và chuỗi dự án đó phải phù hợp với quy hoạch ngành, quy hoạch địa phương và không thuộc diện phải đấu giá, đấu thầu theo Luật Đất đai và Luật Đấu thầu. Khi quy định này được thiết lập, Luật Đầu tư sẽ là động lực chính để thúc đẩy "cỗ máy" thủ tục hành chính chạy nhanh hơn, tạo đà dẫn dắt cho kinh tế tăng trưởng cao hơn.
Để tránh lạm dụng và bảo đảm tính minh bạch đối với nội dung đề xuất nêu trên, đại biểu Trần Quốc Tuấn lưu ý, Chính phủ cần hướng dẫn quy định rõ ràng, chặt chẽ đối với tiêu chí xác định chuỗi dự án liên kết ngành; cơ chế công khai, minh bạch thông tin; giám sát chặt chẽ và các nội dung khác liên quan.
Cần chấm dứt cơ chế “một kích cỡ cho tất cả”
Nhấn mạnh cơ chế chấp nhận chủ trương đầu tư là "cửa vào" đầu tiên của mọi dòng vốn, quyết định chi phí, tốc độ và khả năng dự liệu của doanh nghiệp, ĐBQH Lê Hoàng Anh (Gia Lai) cho rằng, sửa đổi Điều 24 phải dựa trên ba trụ cột: giữ có chọn lọc, bỏ có nguyên tắc, thiết kế theo rủi ro.
Vì vậy, đại biểu Lê Hoàng Anh đề nghị, giữ nguyên 8 trường hợp rủi ro cực cao liên quan đến quốc phòng, an ninh và bảo vệ người dân. Và, cần chấm dứt cơ chế “một kích cỡ cho tất cả”, bởi hiện nay Điều 25 áp dụng cùng một thủ tục cho các dự án rủi ro hoàn toàn khác nhau. Các dự án rủi ro thấp bị kéo dài 3 đến 6 tháng không cần thiết trong khi dự án rủi ro cao lại thiếu cơ chế giám sát tăng cường. Ví dụ, nhà máy điện hạt nhân rủi ro cực lớn lại trải qua quy trình chấp thuận giống như dự án nhà ở 5ha rủi ro thấp có thể khắc phục nếu có sai sót về quy hoạch.
Đại biểu Lê Hoàng Anh cũng cho rằng, cần loại bỏ quy định trùng lặp với luật chuyên ngành, tránh “tiền kiểm chồng tiền kiểm”; có cơ chế linh hoạt cho các dự án chiến lược, bán dẫn, trung tâm dữ liệu, hạ tầng số, năng lượng tái tạo mới. Theo đại biểu, có thể giảm ngưỡng đất và dân số xuống 50% cho các dự án thuộc danh mục ưu tiên quốc gia nhưng ràng buộc điều kiện chặt chẽ về tài chính, môi trường, năng lực giải ngân.
Cùng quan điểm, ĐBQH Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) cho rằng, Điều 25 về dự án phải chấp thuận chủ trương đầu tư là nội dung cần cân nhắc kỹ. Dự thảo Luật đã mở rộng nhiều nhóm dự án phải xin chủ trương, trong đó có dự án nhà ở thương mại và khu đô thị không phân biệt quy mô. Nếu quy định như vậy, nhiều dự án sẽ phải chờ quyết định kéo dài.
Đại biểu Hà Sỹ Đồng đề nghị, chỉ yêu cầu chấp thuận chủ trương đối với dự án nhà ở, khu đô thị có quy mô sử dụng đất trên 50ha hoặc quy mô dân số trên 3.000 người; dự án mở rộng dưới 20% không phải xin lại chủ trương.
Cũng quan tâm đến nội dung này, ĐBQH Lã Thanh Tân (Hải Phòng) đề nghị, dự thảo Luật cần quy định rõ ràng hơn về tiêu chí định lượng trong việc xác định dự án thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư; không chỉ căn cứ vào quy mô vốn hay diện tích đất mà còn phải xét đến yếu tố tác động môi trường, hạ tầng, dân cư và an ninh, quốc phòng. Chỉ khi có “thước đo” rõ ràng, thống nhất, thì mới có thể bảo đảm vừa phân cấp, vừa kiểm soát được quyền lực, tránh tùy tiện trong thực thi.
Theo đại biểu Lã Thanh Tân, việc này đã được Tờ trình của Chính phủ đề cập ở mức độ phạm vi nhưng chưa thấy mức ngưỡng cụ thể để các cơ quan và địa phương vận dụng thống nhất. Dự thảo Luật hiện cho phép trong một số trường hợp cơ quan chấp thuận chủ trương cũng đồng thời chấp thuận nhà đầu tư; nếu không quy định rõ điều kiện, nguyên tắc và tiêu chí để thực hiện đồng thời sẽ dễ dẫn đến “xin - cho” và làm giảm tính cạnh tranh công khai trong lựa chọn nhà đầu tư. Vì vậy, nên làm rõ nguyên tắc tách bạch 2 bước - “chấp thuận chủ trương đầu tư” và “lựa chọn/chấp thuận nhà đầu tư” - hoặc chỉ cho phép đồng thời trong những trường hợp thực sự đặc thù, có cơ sở pháp lý chặt chẽ.
theo Minh Trang - Báo Đại biểu nhân dân