Xuất phát từ tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng tăng cao và tiến độ thực hiện dự án di dân vùng ảnh hưởng từ môi trường bãi rác trong phạm vi 500 m chậm trễ, thời gian gần đây, người dân khu vực bãi rác Nam Sơn đã có nhiều lần chặn các xe vận chuyển rác vào bãi rác. Sau mỗi lần xảy ra sự cố, lãnh đạo TP Hà Nội đã chỉ đạo các cấp, các ngành và huyện Sóc Sơn tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, giải quyết kiến nghị của người dân. Nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ người dân trong vùng ảnh hưởng môi trường đã được thông qua. Tuy nhiên, do sự phối hợp giữa các cấp, các ngành có liên quan của thành phố và địa phương thiếu đồng bộ, quyết liệt; ý thức, trách nhiệm của các cơ quan đơn vị, chưa cao, thậm chí còn tình trạng né tránh, đùn đẩy trách nhiệm và bị động, nặng về thủ tục hành chính, cho nên kết quả chưa có nhiều chuyển biến, gây bức xúc cho người dân. Tình trạng ngăn chặn xe chở rác vào bãi rác lại tái diễn.

Từ ngày 13 đến 17-7, người dân hai xã Nam Sơn và Hồng Kỳ tập trung dựng lều bạt, ngăn chặn không cho xe vận chuyển rác vào bãi rác, khiến lượng lớn rác thải bị ùn ứ, bốc mùi nồng nặc tại nhiều tuyến phố nội thành. Ðể giải quyết tình trạng này, sáng 17-7, lãnh đạo TP Hà Nội tổ chức đối thoại với người dân vùng ảnh hưởng môi trường bãi rác Nam Sơn. Tại buổi đối thoại, sau khi đại diện các sở, ban, ngành và UBND thành phố làm rõ các kiến nghị của người dân, lãnh đạo TP Hà Nội đã nhận trách nhiệm và xin lỗi người dân về những tồn tại mà cán bộ cấp cơ sở chưa làm tốt; đồng thời yêu cầu các đơn vị có biện pháp cải thiện môi trường khu vực bãi rác, UBND huyện Sóc Sơn hoàn thành bồi thường GPMB đất nông nghiệp cho người dân trong tháng 7, đất ở trong năm 2020. Ngay sau buổi đối thoại, người dân đã tháo dỡ lều lán, để các phương tiện vận chuyển rác hoạt động bình thường. Tiếp đó, UBND thành phố Hà Nội ban hành nhiều chính sách theo hướng có lợi cho người dân về giá bồi thường, hỗ trợ đất và tài sản trên đất; giá đất tái định cư, tiêu chuẩn được bố trí tái định cư…

Tuy nhiên, việc thực hiện các ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo thành phố cũng như triển khai các chính sách tiếp tục chậm trễ, khiến người dân thêm bức xúc. Một người dân xã Hồng Kỳ cho biết, từ năm 2011, UBND thành phố thực hiện dự án đầu tư xây dựng giai đoạn 2 để mở rộng, giảm tải bãi rác, với quy mô gần 74 ha, nhưng đến nay, UBND huyện Sóc Sơn mới GPMB được hơn 36 ha, còn lại gần 38 ha. Còn dự án di dân vùng ảnh hưởng môi trường khu vực bãi rác trong phạm vi 500m, với quy mô 396 ha, với gần 2.000 hộ dân trong diện GPMB đã được lãnh đạo thành phố “chốt” thời gian hoàn thành bồi thường GPMB, nhưng đến nay mới cơ bản hoàn thành đối với diện tích đất nông nghiệp tại hai xã Hồng Kỳ và Nam Sơn; còn đất ở đang trong quá trình kê khai kiểm đếm đất đai, tài sản trên đất. Người dân nhiều lần đề nghị, nhưng chưa biết khi nào được nhận tiền bồi thường, hỗ trợ GPMB, bố trí tái định cư, cho nên cực chẳng đã ngày 23-10 lại ngăn chặn xe chở rác vào bãi rác.

Ðại diện lãnh đạo xã Hồng Kỳ cho biết, lý do người dân ngăn chặn xe lần này là do ô nhiễm từ bãi rác tăng cao. Cụ thể, nhiều diện tích chôn lấp rác hở chất cao gần 40 m không được che phủ bạt, phun chế phẩm khử mùi. Khoảng 600 nghìn m3 nước rỉ rác lưu trữ trong hồ lớn, hở bề mặt không được xử lý, bốc mùi rất khó chịu, do các đơn vị xử lý nước thải dừng hoạt động, đưa ra đề xuất tăng đơn giá xử lý nước rỉ rác. Ngày 1-10, nước rỉ rác chảy ra môi trường. Ðáng chú ý, suốt đêm 22-10, do bãi rác quá tải và việc điều tiết phương tiện không hợp lý, dẫn đến ùn tắc kéo dài khoảng 1km. Tiếng động cơ lớn inh tai, mùi dầu máy nồng nặc từ các phương tiện chở rác, cộng với nước rỉ rác chảy ra từ các thùng xe khiến nhiều người dân hai bên đường mất ngủ, bức xúc.

Ðể giải quyết tình trạng này, lãnh đạo Thành ủy, UBND thành phố Hà Nội đã khẩn trương làm việc với các đơn vị về công tác xử lý chất thải rắn trên địa bàn thành phố, thực trạng hoạt động bãi rác Nam Sơn, làm rõ nguyên nhân người dân ngăn chặn xe vận chuyển rác vào bãi rác và tổ chức đối thoại để tiếp tục lắng nghe ý kiến, kiến nghị của người dân ba xã. Lãnh đạo thành phố chỉ rõ các hạn chế, yếu kém trong công tác thu gom, vận chuyển rác thải và công tác quản lý, vận hành bãi rác Nam Sơn, gắn với trách nhiệm cụ thể của từng ngành, từng đơn vị; đồng thời yêu cầu các ngành, đơn vị tập trung thực hiện giải pháp cấp bách khắc phục. Phó Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Quốc Hùng, Tổ trưởng tổ công tác của thành phố xử lý các tồn tại, hạn chế liên quan đến bãi rác Nam Sơn đã có kết luận giải quyết cụ thể các trường hợp vướng mắc về bồi thường, GPMB, hỗ trợ tái định cư, chính sách tạm cư…

Thực hiện chỉ đạo của lãnh đạo thành phố, ngay sau đó, Công an TP Hà Nội đã nhanh chóng kiểm tra, xử phạt các phương tiện vận chuyển rác thải vi phạm quy định liên quan đến điều kiện an toàn kỹ thuật, vệ sinh môi trường, nhất là hành vi để chất thải, nước thải rơi vãi trong quá trình vận chuyển. Sở Xây dựng và Sở Tài chính trình UBND thành phố ban hành quyết định mới và tổ chức đặt hàng các đơn vị xử lý nước rỉ rác. Trong thời gian làm thủ tục theo quy định, Sở Xây dựng đã vận động các đơn vị vận hành các trạm xử lý lượng nước rỉ rác phát sinh trong ngày, giảm lượng nước tồn đọng tại các ô chứa. Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hà Nội tiến hành rà soát quy trình vận hành bãi rác, thực hiện che phủ tạm thời bề mặt diện tích rác hở và phun tăng cường chế phẩm khử mùi, thuốc diệt ruồi và gia cố, nâng cao bờ bao các ô chôn lấp rác thải, hố chứa nước rỉ rác. Sở Giao thông vận tải đã vào cuộc kiểm tra tổng thể các doanh nghiệp vận chuyển rác thải, phương tiện vận chuyển và lập biểu đồ chạy xe chở rác theo từng khung giờ theo hai tuyến đường, để tránh gây ra ùn tắc tập trung quá nhiều phương tiện trong cùng thời điểm ở cổng vào bãi rác.

Có thể thấy, những ngày gần đây các cơ quan chức năng của thành phố đã tích cực vào cuộc khắc phục hạn chế, yếu kém là nguyên nhân gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân chung quanh bãi rác. Ðể tránh tái diễn việc người dân ngăn chặn xe vận chuyển rác vào bãi rác, các sở, ban, ngành cần tiếp tục triển khai các công việc thuộc thẩm quyền, trách nhiệm được giao; tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ nhà máy đốt rác phát điện. UBND huyện Sóc Sơn cần khẩn trương phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho các hộ dân, trong đó có chính sách thưởng tiến độ bàn giao mặt bằng. UBND các xã Hồng Kỳ, Nam Sơn, Bắc Sơn cần tiếp tục tăng cường tuyên truyền, vận động, giáo dục, thuyết phục, giải thích cho người dân biết việc chặn xe vận chuyển rác, ngăn cản việc xử lý rác làm ảnh hưởng đến môi trường là vi phạm pháp luật. Công an thành phố chủ trì cùng UBND huyện Sóc Sơn và các đơn vị liên quan khẩn trương xây dựng phương án bảo đảm an ninh, an toàn cho việc vận hành liên tục của bãi rác, kịp thời xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, người dân cần tiếp tục giám sát chặt chẽ việc thực hiện các chính sách của thành phố trong công tác GPMB, bảo đảm minh bạch, khách quan, chính xác.