Tạo cơ hội mới, nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế
Ngày 22.12.2024, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Nghị quyết nêu rõ phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức quản trị quốc gia, phát triển kinh tế - xã hội, ngăn chặn nguy cơ tụt hậu, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh trong kỷ nguyên mới.
Khẳng định vai trò quan trọng của Nghị quyết số 57 - NQ/TW với thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ của nước ta, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Xã hội Phạm Trọng Nghĩa cho rằng, Nghị quyết của Bộ Chính trị đã nhấn mạnh đến vai trò then chốt của khoa học và công nghệ như là động lực phát triển kinh tế - xã hội. Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư, việc đầu tư vào khoa học và công nghệ không chỉ giúp Việt Nam bắt kịp xu hướng toàn cầu mà còn tạo ra những cơ hội mới để nâng cao năng suất và sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Trong Nghị quyết này, Bộ Chính trị cũng đã nhấn mạnh yêu cầu tư duy và nâng cao nhận thức trong toàn xã hội, theo đó, thay đổi tư duy từ cách tiếp cận truyền thống sang một cách tiếp cận mới, linh hoạt và sáng tạo hơn để có thể khai thác tối đa tiềm năng của khoa học và công nghệ. Nghị quyết đã coi thể chế là điều kiện tiên quyết và cần được hoàn thiện trước, trong đó bao gồm việc đổi mới tư duy xây dựng pháp luật để khuyến khích đổi mới sáng tạo và loại bỏ tư duy "không quản được thì cấm". Đồng thời, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tự chủ về công nghệ, đặc biệt là công nghệ chiến lược; đưa ra yêu cầu bảo đảm an ninh mạng và an toàn thông tin.
Theo Ủy viên chuyên trách Phạm Trọng Nghĩa, điểm cuối cùng và đặc biệt quan trọng là Nghị quyết 57-NQ/TW đã nhấn mạnh vai trò lãnh đạo của Đảng và sự tham gia tích cực của doanh nhân, doanh nghiệp và nhân dân. Đây là một cuộc cách mạng toàn diện, đòi hỏi sự đồng lòng và kiên trì từ tất cả các bên liên quan. Người dân và doanh nghiệp được coi là trung tâm và nguồn lực chính, trong khi nhà khoa học là nhân tố then chốt.
Nhiều điểm đột phá về tư duy phát triển khoa học, công nghệ
Nêu bật các điểm đột phá về tư duy từ Nghị quyết số 57 - NQ/TW, Ủy viên chuyên trách Phạm Trọng Nghĩa cho rằng, trước tiên đó là sự chấp nhận rủi ro và thí điểm trong các dự án khoa học và công nghệ. Đây là một bước đột phá so với cách tiếp cận truyền thống thường thận trọng và ít chấp nhận rủi ro. Điều này cho thấy sự thay đổi trong tư duy quản lý, từ việc chỉ tập trung vào an toàn và ổn định sang việc thúc đẩy sáng tạo và đổi mới. Qua đó, sẽ tạo ra một môi trường thuận lợi cho các ý tưởng mới được thử nghiệm và phát triển, điều cần thiết để bắt kịp với tốc độ thay đổi của công nghệ toàn cầu.
Điểm đột phá khác là Nghị quyết đã nhấn mạnh vào việc tăng cường hợp tác giữa các tổ chức công lập và tư nhân, cũng như mở rộng hợp tác quốc tế trong nghiên cứu và phát triển. Đây là một bước tiến quan trọng để tối ưu hóa nguồn lực và thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của các dự án công nghệ. Hợp tác quốc tế cũng mở ra cơ hội để Việt Nam tiếp cận các công nghệ tiên tiến và học hỏi kinh nghiệm từ các nước phát triển.
Đồng thời, Bộ Chính trị cũng đặt ra mục tiêu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao và đổi mới sáng tạo. Đây là yếu tố then chốt để bảo đảm sự thành công của chiến lược phát triển khoa học và công nghệ. Việc đầu tư vào giáo dục và đào tạo sẽ giúp Việt Nam xây dựng được một lực lượng lao động có kỹ năng và khả năng thích ứng với những thay đổi nhanh chóng của thị trường lao động toàn cầu.
Nghị quyết cũng đề xuất các chính sách ưu đãi về thuế và hỗ trợ pháp lý cho các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ và đổi mới sáng tạo. "Tôi tin rằng, các chính sách này sẽ tạo ra động lực mạnh mẽ cho các doanh nghiệp trong và ngoài nước đầu tư vào Việt Nam, thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp công nghệ cao", Ủy viên chuyên trách Phạm Trọng Nghĩa nói.
Tháo gỡ điểm nghẽn, biến thể chế thành lợi thế cạnh tranh
Để nhanh chóng triển khai, đưa Nghị quyết vào cuộc sống, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Xã hội Phạm Trọng Nghĩa cho rằng, việc tháo gỡ điểm nghẽn về mặt thể chế, đặc biệt để biến thể chế thành lợi thế cạnh tranh là nhiệm vụ quan trọng trong thời gian tới. Theo đó, cần xây dựng khung pháp lý linh hoạt và tiên tiến, đồng thời thường xuyên nghiên cứu, cập nhật, sửa đổi các quy định pháp luật để hỗ trợ các mô hình kinh doanh mới và công nghệ mới. Tất nhiên, khung pháp lý đó cũng phải bảo đảm chặt chẽ để không biến Việt Nam thành nơi thử nghiệm những sản phẩm công nghệ có nguy cơ rủi ro cao đối với con người, môi trường và xã hội, Ủy viên chuyên trách Phạm Trọng Nghĩa lưu ý.
Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị thực sự là một bước ngoặt quan trọng trong việc định hướng phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tại Việt Nam. Đây cũng giống như một lời hiệu triệu, mệnh lệnh đối với toàn thể đội ngũ trí thức, nhà khoa học trong nước và người Việt Nam ở nước ngoài, cũng như mọi tầng lớp nhân dân tham gia nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ mới và chuyển đổi số nhằm phát triển lực lượng sản xuất, hoàn thiện quan hệ sản xuất, nâng cao năng suất lao động, năng lực cạnh tranh quốc gia, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Ủy viên chuyên trách Ủy ban Xã hội Phạm Trọng Nghĩa
Cùng với đó, cần đưa ra các chính sách ưu đãi để thu hút nhân tài quốc tế và người Việt Nam ở nước ngoài, đồng thời đầu tư vào giáo dục và đào tạo để phát triển nguồn nhân lực trong nước. Nhân tài sẽ mang lại những ý tưởng mới, kỹ năng chuyên môn và kinh nghiệm quốc tế để hoàn thiện thể chế, giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của quốc gia.
Mặt khác, chúng ta cần tăng cường hợp tác quốc tế để hoàn thiện khuôn khổ pháp lý phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Mở rộng hợp tác quốc tế trong nghiên cứu và phát triển, tham gia vào các mạng lưới công nghệ toàn cầu. Hợp tác quốc tế không chỉ mang lại kiến thức và công nghệ mới mà còn mở ra các cơ hội thị trường và đầu tư, giúp Việt Nam nâng cao vị thế trên trường quốc tế.
Tại Nghị quyết số 57 - NQ/TW xác định Tổng Bí thư Tô Lâm làm Trưởng Ban Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Ủy viên chuyên trách Ủy ban Xã hội cho rằng, điều này thể hiện quyết tâm chính trị rất cao của Bộ Chính trị và Tổng Bí thư. Do đó, quyết tâm này phải được lan toả và phải là mệnh lệnh của cả hệ thống chính trị cũng như toàn xã hội. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, ban ngành và sự tham gia tích cực của toàn xã hội.