Không áp dụng ưu đãi với các ngành, nghề có tính trùng lắp, dàn trải

Trình bày Tờ trình dự án Luật, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long nêu rõ, việc ban hành Luật là cần thiết để thực hiện chủ trương, đường lối về cải cách hệ thống chính sách thuế nói chung, chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp nói riêng đã được nêu tại các văn bản của Đảng, Nhà nước; đáp ứng các yêu cầu từ thực tiễn, từ tình hình phát triển mới của nền kinh tế cũng như yêu cầu hội nhập quốc tế.

Dự thảo Luật gồm 4 Chương, 20 Điều, trong đó: Chương I. Những quy định chung (từ Điều 1 đến Điều 5); Chương II. Căn cứ và phương pháp tính thuế (từ Điều 6 đến Điều 11); Chương III. Ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp (từ Điều 12 đến Điều 18); Chương IV. Điều khoản thi hành (Điều 19 và 20).

Về ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, Phó Thủ tướng cho biết, dự thảo Luật bổ sung quy định về các nguyên tắc áp dụng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp đối với: trường hợp có nhiều văn bản cùng quy định; trường hợp doanh nghiệp đáp ứng nhiều điều kiện ưu đãi thuế khác nhau; áp dụng ưu đãi thuế theo tiêu chí địa bàn hay trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, diêm nghiệp; trường hợp được bổ sung vào diện ưu đãi khi pháp luật thay đổi; về kỳ tính thuế hưởng ưu đãi đầu tiên dưới 12 tháng; việc kế thừa các nghĩa vụ, quyền lợi liên quan đến ưu đãi thuế trong trường hợp doanh nghiệp sáp nhập, hợp nhất, chia, tách, chuyển đổi chủ sở hữu, chuyển đổi loại hình doanh nghiệp.

Dự thảo Luật quy định chi tiết về đối tượng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp (ngành, nghề, địa bàn và các hoạt động được ưu đãi) trên cơ sở cơ bản kế thừa quy định pháp luật hiện hành nhưng có rà soát nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng, Nhà nước liên quan đến chính sách ưu đãi thuế.

Cụ thể, không áp dụng ưu đãi đối với các ngành, nghề ưu đãi có tính trùng lắp, dàn trải như: tinh chế thức ăn gia súc, gia cầm, thủy sản, phát triển ngành nghề truyền thống, phát triển công nghệ sinh học, dự án sản xuất có quy mô vốn đầu tư tối thiểu 6.000 tỷ đồng, dự án đầu tư tại khu công nghiệp, dự án đầu tư tại khu công nghệ cao, khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, khu công nghệ thông tin tập trung nhưng không phải là dự án trong lĩnh vực công nghệ cao, lĩnh vực công nghệ thông tin; giảm mức ưu đãi của dự án đầu tư tại khu kinh tế nhưng không nằm trên địa bàn có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn hoặc đặc biệt khó khăn.

Làm rõ điều kiện dự án được hưởng ưu đãi đầu tư đặc biệt

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Lê Quang Mạnh nêu rõ, Ủy ban Tài chính – Ngân sách nhất trí về sự cần thiết sửa đổi Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp để khắc phục các vướng mắc, bất cập của Luật hiện hành và phù hợp với quá trình phát triển của nền kinh tế trong nước và thế giới.

Một số ý kiến cho rằng, việc sửa đổi Luật lần này chưa giải quyết được tổng thể các vấn đề đặt ra để thu hút đầu tư một cách hiệu quả trong điều kiện mới. Hiện các nước trong khu vực cũng chưa có bước đi rõ ràng về các chính sách ưu đãi thuế trong bối cảnh “hậu thuế tối thiểu toàn cầu”, vì vậy, đề nghị cân nhắc thêm về lùi thời điểm sửa Luật này cho phù hợp.

Về điều kiện được ưu đãi đầu tư đặc biệt (khoản 2 Điều 12), Ủy ban Tài chính – Ngân sách đề nghị làm rõ hơn về điều kiện các dự án được hưởng ưu đãi đầu tư đặc biệt đang được quy định trong dự thảo Luật căn cứ theo tổng số vốn đầu tư. Dự thảo Luật chỉ quy định thời gian phải bảo đảm giải ngân 1/3 tổng số vốn đầu tư và chưa quy định thời gian để bảo đảm giải ngân hết đối với 2/3 tổng số vốn đầu tư còn lại. Vì vậy, sẽ không có căn cứ pháp lý để cơ quan quản lý thuế thực hiện hậu kiểm và chưa bảo đảm tính tổng thể và sự chặt chẽ của quy định pháp luật.

Đối với hình thức ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp (Điều 15), Chủ nhiệm Ủy ban Lê Quang Mạnh nêu rõ, dự thảo Luật tiếp tục duy trì các hình thức ưu đãi thuế dựa trên thu nhập, như miễn thuế, giảm số thuế phải nộp và các mức thuế suất ưu đãi. Hình thức ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp dựa trên chi phí nghiên cứu phát triển hiện đã được quy định tại một số Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế đặc thù, áp dụng thí điểm tại một số địa phương.

Tuy nhiên, các nội dung này trên thực tế vẫn chưa được triển khai để có thể đánh giá tác động làm cơ sở áp dụng chung cho cả nước. Do đó, đề nghị khẩn trương có giải pháp đưa những nội dung này vào áp dụng trên thực tế.
Một số ý kiến đề nghị nghiên cứu đa dạng hoá chính sách ưu đãi thuế để không phụ thuộc vào ưu đãi theo thu nhập như hiện nay, cần kết hợp song song với các biện pháp ưu đãi dựa trên chi phí, như kinh nghiệm quốc tế để thu hút những nhà đầu tư thế hệ mới.