Trong bối cảnh Việt Nam đang thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia và hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu, không gian mạng đã trở thành một động lực quan trọng cho sự phát triển kinh tế, xã hội, nhưng đồng thời cũng đặt ra nhiều thách thức về an ninh mạng. Dự thảo Luật An ninh mạng 2025, được xây dựng nhằm hợp nhất Luật An toàn thông tin mạng năm 2015 và Luật An ninh mạng năm 2018[1] (“Dự thảo”), không chỉ hướng đến việc bảo vệ chủ quyền quốc gia trên không gian mạng mà còn tạo ra những thay đổi đáng kể trong môi trường kinh doanh, đặc biệt đối với các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghệ thông tin, dịch vụ mạng, và an ninh mạng. Bài viết này sẽ phân tích các tác động của dự thảo luật đối với hoạt động của doanh nghiệp, từ việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh, đến những thách thức mới mà doanh nghiệp cần đối mặt.
1. Bối cảnh và mục tiêu của Dự thảo Luật An ninh mạng 2025
Việt Nam hiện là một trong những quốc gia có tốc độ phát triển Internet cao nhất thế giới, với lượng người dùng mạng xã hội và lưu lượng dữ liệu xuyên biên giới nằm trong top 10 toàn cầu[2]. Tuy nhiên, sự phát triển này đi kèm với các mối đe dọa an ninh mạng ngày càng phức tạp, như tấn công mạng, lộ lọt dữ liệu cá nhân, và tội phạm công nghệ cao. Theo thống kê từ Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), mỗi năm có hơn 2.600 trang/cổng thông tin điện tử bị tấn công, hàng trăm terabyte dữ liệu bị chiếm đoạt, và hàng nghìn gigabyte dữ liệu cá nhân bị mua bán trái phép[3].
Luật An toàn thông tin mạng 2015 và Luật An ninh mạng 2018 đã đặt nền tảng cho việc bảo vệ không gian mạng, nhưng sự chồng chéo trong quy định và thủ tục hành chính phức tạp đã gây ra không ít khó khăn cho doanh nghiệp. Dự thảo Luật An ninh mạng 2025 được đề xuất để hợp nhất hai luật này, với mục tiêu tạo ra một khung pháp lý thống nhất, minh bạch, và hiệu quả. Đối với doanh nghiệp, dự thảo luật mang đến cả cơ hội và thách thức, ảnh hưởng trực tiếp đến các hoạt động kinh doanh, từ phát triển sản phẩm, tuân thủ pháp luật, đến cạnh tranh trên thị trường.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.
2. Các tác động đáng kể của Dự thảo đối với doanh nghiệp
2.1 Đơn giản hóa thủ tục hành chính và cải thiện môi trường kinh doanh
Một trong những mục tiêu chính của Dự thảo là giảm thiểu thủ tục hành chính, khắc phục sự chồng chéo giữa các quy định của Luật An toàn thông tin mạng 2015 và Luật An ninh mạng 2018. Hiện nay, doanh nghiệp cung cấp sản phẩm, dịch vụ an ninh mạng phải thực hiện nhiều thủ tục tương tự tại các cơ quan quản lý khác nhau, như chứng nhận hợp quy hoặc công bố hợp chuẩn, dẫn đến tăng chi phí tuân thủ và thời gian đưa sản phẩm ra thị trường.
Dự thảo Luật An ninh mạng 2025 đề xuất hợp nhất các quy trình này, yêu cầu doanh nghiệp chỉ cần tuân thủ một bộ thủ tục thống nhất. Cụ thể, chương V của dự thảo (từ Điều 38 đến Điều 42) quy định về hoạt động kinh doanh, xuất nhập khẩu sản phẩm, dịch vụ an ninh mạng, với các thủ tục được thiết kế đơn giản và minh bạch hơn. Điều này có thể mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp như:
Giảm chi phí và thời gian tuân thủ: Doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, sẽ tiết kiệm được chi phí liên quan đến việc thực hiện các thủ tục hành chính chồng chéo. Chẳng hạn như thay vì phải xin chứng nhận từ cả Bộ Công an và Bộ Thông tin và Truyền thông (nay là Bộ Khoa học và Công nghệ), doanh nghiệp chỉ cần làm việc với một cơ quan đầu mối là Bộ Công an.
Tăng tính minh bạch và dự đoán được: Khung pháp lý thống nhất giúp doanh nghiệp dễ dàng nắm bắt các yêu cầu pháp lý, từ đó lập kế hoạch kinh doanh hiệu quả hơn. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực an ninh mạng, vốn thường gặp khó khăn trong việc tuân thủ các quy định phức tạp.
Thúc đẩy đổi mới sáng tạo: Môi trường pháp lý minh bạch và đơn giản hơn khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu, phát triển các sản phẩm, dịch vụ an ninh mạng, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành công nghiệp an ninh mạng nội địa.
2.2 Dự thảo giới thiệu quy khái niệm mới “nhãn an ninh mạng”
Một nội dung mới quan trọng của Dự thảo là khái niệm “nhãn an ninh mạng”. Theo Dự thảo nhãn an ninh mạng được định nghĩa là chứng nhận do Bộ Công an cấp cho các sản phẩm, dịch vụ an ninh mạng đạt chuẩn, hợp quy. Đây là một bước tiến so với Luật An ninh mạng 2018, vốn không có quy định cụ thể về tiêu chuẩn hóa và chứng nhận sản phẩm an ninh mạng.
Việc đưa ra quy định mới về nhãn an ninh mạng sẽ giúp (1) Nâng cao uy tín và chất lượng sản phẩm. Nhãn an ninh mạng giúp doanh nghiệp chứng minh sản phẩm, dịch vụ của mình đáp ứng các tiêu chuẩn an ninh mạng quốc gia, từ đó tăng niềm tin của khách hàng và đối tác. (2)Thúc đẩy thị trường nội địa. Các doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội cạnh tranh tốt hơn trên thị trường nội địa, đặc biệt khi nhãn an ninh mạng trở thành một tiêu chí quan trọng trong các gói thầu công hoặc hợp đồng với các cơ quan nhà nước. (3) Hỗ trợ hoạt động xuất khẩu. Sản phẩm, dịch vụ đạt nhãn an ninh mạng có thể đáp ứng các yêu cầu quốc tế, tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu trong lĩnh vực an ninh mạng.
Tuy nhiên, quy định mới này cũng là một thách thức không nhỏ cho doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này. Từ việc, doanh nghiệp phải tốn kém chi phí đạt chứng nhận từ Bộ Công An. Vì quá trình xin cấp nhãn an ninh mạng có thể đòi hỏi đầu tư vào công nghệ, quy trình kiểm tra, và tuân thủ các tiêu chuẩn nghiêm ngặt, điều này có thể gây khó khăn cho các doanh nghiệp nhỏ với nguồn lực hạn chế. Bên cạnh đó, quy định mới sẽ thúc đẩy sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp sẽ khốc liệt hơn khi nhãn an ninh mạng trở thành tiêu chuẩn, các doanh nghiệp không đạt chứng nhận có thể mất lợi thế cạnh tranh, đặc biệt trong các lĩnh vực đòi hỏi độ tin cậy cao như cung cấp dịch vụ cho các hệ thống thông tin quan trọng quốc gia.
2.3 Dự thảo yêu cầu doanh nghiệp tăng cường bảo vệ dữ liệu cá nhân
Dự thảo Luật An ninh mạng 2025 đặt trọng tâm vào việc bảo vệ dữ liệu cá nhân, đặc biệt trong bối cảnh các vụ lộ lọt, mua bán dữ liệu cá nhân đang diễn ra phổ biến. Chương III (từ Điều 29 đến Điều 34) quy định chi tiết về phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, bao gồm các hành vi xâm phạm dữ liệu cá nhân. Điều này có những tác động trực tiếp đến doanh nghiệp và buộc doanh nghiệp phải:
Thứ nhất, tăng trách nhiệm bảo vệ dữ liệu cá nhân
Doanh nghiệp, đặc biệt là các công ty cung cấp dịch vụ mạng xã hội, thương mại điện tử, và lưu trữ dữ liệu, phải triển khai các biện pháp kỹ thuật và quy trình nghiêm ngặt để bảo vệ dữ liệu cá nhân của khách hàng. Điều này bao gồm mã hóa dữ liệu, kiểm soát truy cập, và giám sát an ninh mạng liên tục.
Thứ hai, doanh nghiệp phải tiêu tốn thêm các chi phí tuân thủ
Việc đáp ứng các yêu cầu bảo vệ dữ liệu có thể đòi hỏi doanh nghiệp đầu tư vào hạ tầng công nghệ, nhân sự chuyên môn, và các giải pháp an ninh mạng tiên tiến. Đối với các doanh nghiệp nhỏ, đây có thể là một thách thức lớn.
Thứ ba, doanh nghiệp đối mặt với các rủi ro pháp lý khi không tuân thủ/tuân thủ không tốt
Doanh nghiệp không tuân thủ các quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân có thể đối mặt với các hình phạt hành chính hoặc trách nhiệm pháp lý, đặc biệt khi xảy ra các sự cố lộ lọt dữ liệu. Đây là một vấn đề mang tính thời đại, đang được Việt Nam tăng cường các cơ chế, khung pháp lý để bảo vệ dữ liệu cá nhân của người dân.
Tuy nhiên, việc tăng cường bảo vệ dữ liệu cá nhân cũng mang lại cơ hội cho doanh nghiệp, đặc biệt là trong việc xây dựng niềm tin với khách hàng. Các doanh nghiệp có thể tận dụng các giải pháp an ninh mạng đạt nhãn an ninh mạng để nâng cao uy tín và thu hút người dùng.
2.4 Dự thảo khuyến khích doanh nghiệp nghiên cứu và phát triển công nghệ nội địa
Chương VI của dự thảo (từ Điều 43 đến Điều 51) quy định về nghiên cứu, phát triển, và nâng cao năng lực tự chủ về an ninh mạng. Đây là một nội dung mới so với Luật An ninh mạng 2018, với các chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu, phát triển các sản phẩm, dịch vụ an ninh mạng nội địa. Quy định này sẽ mang đến nhiều cơ hội mới cho doanh nghiệp, đặc biệt là các công ty công nghệ và các công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghệ. Vì các doanh nghiệp khởi nghiệp và công ty công nghệ Việt Nam có cơ hội nhận được hỗ trợ từ nhà nước, bao gồm kinh phí nghiên cứu, ưu đãi thuế, và các chương trình đào tạo nhân lực. Đồng thời, việc phát triển các giải pháp an ninh mạng nội địa giúp doanh nghiệp giảm chi phí nhập khẩu công nghệ và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Điều này giúp Việt Nam giảm phụ thuộc công nghệ của nước ngoài. Tuy nghiên, các quy định mới cũng mang lại thách thức cho các doanh nghiệp, cụ thể là về năng lực công nghệ. Vì để đáp ứng các tiêu chuẩn của nhãn an ninh mạng và các quy định mới, doanh nghiệp cần đầu tư mạnh vào nghiên cứu và phát triển, điều này đòi hỏi nguồn lực tài chính và nhân sự chất lượng cao.
3. Thách thức và cơ hội đối với doanh nghiệp
Với các thay đổi, điều chỉnh và bổ sung mà Dự thảo dự kiến đưa vào trình Quốc hội xem xét và thông qua tại kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025), chúng tôi cho rằng Doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực an ninh mạng, công nghệ, cũng như doanh nghiệp hoạt động có liên quan tới không gian mạng sẽ đối mặt với cả các cơ hội và thách thức khi quá quy định này có hiệu lực và đưa vào thực thi trong thực tế.
3.1 Cơ hội nào cho doanh nghiệp
Rõ ràng rằng khi Dự thảo Luật An ning mạng được thông qua sẽ tạo ra một khung pháp lý thống nhất, minh bạch, không chồng chéo và dễ tuân thủ cho doanh nghiệp. Điều này giúp cải thiện môi trường kinh doanh, từ sự đơn giản hóa thủ tục hành chính, sự hỗ trợ của cơ quan quản lý thống nhất giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí và thời gian, từ đó tập trung vào đổi mới sáng tạo và phát triển sản phẩm. Đồng thời, khi Dự thảo được thông qua sẽ mang theo kỳ vọng về sự thúc đẩy ngành công nghiệp an ninh mạng của Việt Nam phát triển. Các chính sách khuyến khích nghiên cứu, phát triển, và nhãn an ninh mạng tạo cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam khẳng định vị thế trong lĩnh vực an ninh mạng. Song song với đó, việc tuân thủ các quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân và đạt nhãn an ninh mạng giúp doanh nghiệp xây dựng uy tín, thu hút khách hàng và đối tác. Điều này giúp doanh nghiệp tăng uy tín, mở rộng thị trường và phát triền bền vững, dài hơi.
3.2 Thách thức doanh nghiệp có thể phải đối mặt
Việc đầu tiên mà doanh nghiệp có thể phải đối mặt khi Luật An ninh mạng mới được thông qua là chi phí tuân thủ bị tăng lên. Với các yêu cầu về bảo vệ dữ liệu, đạt chứng nhận nhãn an ninh mạng, và đầu tư vào nghiên cứu, phát triển có thể tạo áp lực tài chính cho các doanh nghiệp nhỏ. Ngoài ra, với khung pháp lý minh bạch, thúc đẩy sự cạnh tranh thì các doanh nghiệp Việt Nam phải đối diện với sự cạnh tranh từ các doanh nghiệp quốc tế giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực này. Sự tham gia của các doanh nghiệp nước ngoài và yêu cầu hội nhập quốc tế đòi hỏi doanh nghiệp Việt Nam phải nâng cao năng lực công nghệ và chất lượng dịch vụ. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp không tuân thủ đầy đủ các quy định mới có thể đối mặt với các hình phạt hành chính, hoặc mất cơ hội tham gia vào các dự án lớn hay xa hơn là bị xử lý hình sự do vi phạm trong lĩnh vực nhạy cảm này.
Đối với doanh nghiệp, chúng tôi cho rằng việc chuẩn bị sẵn sàng cho các yêu cầu mới của luật, từ đầu tư vào công nghệ, đào tạo nhân lực, đến xây dựng các quy trình tuân thủ, sẽ là yếu tố then chốt để tận dụng cơ hội và vượt qua thách thức.
Dự thảo Luật An ninh mạng 2025 mang lại những tác động đáng kể đến hoạt động của doanh nghiệp, từ việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, giới thiệu nhãn an ninh mạng, đến tăng cường bảo vệ dữ liệu cá nhân và khuyến khích nghiên cứu, phát triển công nghệ nội địa. Mặc dù đi kèm với những thách thức về chi phí tuân thủ và cạnh tranh quốc tế, dự thảo luật mở ra cơ hội lớn để doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu, và góp phần xây dựng một không gian mạng an toàn, lành mạnh. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và sự hỗ trợ từ khung pháp lý mới, doanh nghiệp Việt Nam có thể tận dụng các cơ hội này để phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.
[1] https://bocongan.gov.vn/pbgdpl/van-ban-du-thao/du-an-luat-an-ninh-mang-542.html, truy cập ngày 01/08/2025.
[2] https://vneconomy.vn/techconnect/viet-nam-la-1-trong-10-nuoc-co-luong-du-lieu-luan-chuyen-xuyen-bien-gioi-lon-nhat.htm, truy cập ngày 01/08/2025.
[3] https://cand.com.vn/giai-dap-phap-luat/hoan-thien-phap-luat-ve-an-ninh-mang-dap-ung-yeu-cau-tinh-hinh-moi-i773000/, truy cập ngày 01/08/2025.
theo Luật sư NGUYỄN VĂN PHÚC
Công ty Luật TNHH HM&P - Tạp chí luật sư VN