Nhận diện những hạn chế, bất cập

Phát biểu khai mạc hội thảo, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, đây là hoạt động nhằm cụ thể hóa Kế hoạch chỉ đạo rà soát, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật của Ban Chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật, Kết luận của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban Chỉ đạo tại Phiên họp thứ nhất và Kế hoạch số 20-KH/ĐU ngày 10/7/2025 của Đảng ủy Chính phủ.

 

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh, bên cạnh những thành tựu vượt bậc trong hoàn thiện hệ thống pháp luật theo hướng đồng bộ, công khai, minh bạch, dễ tiếp cận,… công tác xây dựng và thi hành pháp luật còn có những hạn chế, bất cập. 

Do đó, hội thảo nhằm tập trung trao đổi, cho ý kiến đối với kết quả rà soát, đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật đã được Bộ Tư pháp tổng hợp, nghiên cứu từ kiến nghị của các cơ quan, tổ chức. Đồng thời tạo diễn đàn để các cơ quan, địa phương, doanh nghiệp, hiệp hội tiếp tục phản ánh, kiến nghị về khó khăn, vướng mắc, bất cập trong hệ thống pháp luật và đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật.

Trên cơ sở ý kiến trao đổi, đề xuất tại hội thảo, các Bộ, ngành liên quan tiếp tục nghiên cứu, khẩn trương hoàn thiện kết quả cho ý kiến đối với kết quả rà soát, đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật thuộc lĩnh vực quản lý của mình; chủ động thực hiện việc xử lý hoặc tham mưu xử lý kịp thời theo quy định, nhất là đối với các quy định cần sửa đổi, bổ sung, thay thế, bãi bỏ hoặc ban hành mới để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, hoàn thiện hệ thống pháp luật.

 

Ông Hồ Quang Huy, Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản và Quản lý xử lý vi phạm hành chính (Bộ Tư pháp) báo cáo tóm tắt kết quả rà soát, đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật. Theo báo cáo, về kết quả rà soát theo 3 tiêu chí (quy định tại Điều 2 Nghị quyết số 206/2025/QH15 của Quốc hội): Có 97 nội dung tại 61 VBQPPL (bao gồm 08 Luật; 19 Nghị định, 34 Thông tư) có quy định mâu thuẫn, chồng chéo. Có 71 nội dung tại 28 VBQPPL (bao gồm 08 luật; 16 Nghị định; 03 Quyết định, 01 thông tư) có quy định không rõ ràng, có cách hiểu khác nhau, không hợp lý, không khả thi, gây khó khăn trong áp dụng pháp luật, tập trung một số quy định tại pháp luật. Có 88 nội dung tại 29 VBQPPL (bao gồm 15 Luật; 14 Nghị định) có quy định tạo gánh nặng chi phí tuân thủ; chưa có quy định hoặc có quy định của VBQPPL nhưng hạn chế việc đổi mới sáng tạo, phát triển động lực tăng trưởng mới, khơi thông nguồn lực, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, hội nhập quốc tế. Mặt khác, Bộ Tư pháp nhận được 1.751 kiến nghị, phản ánh do quy định pháp luật trong nhiều lĩnh vực.

Đánh giá về việc tổ chức thực hiện, ông Hồ Quang Huy cho biết, về mặt tích cực, kịp thời tham mưu ban hành Kế hoạch chỉ đạo, xác định rõ yêu cầu, nhiệm vụ, trách nhiệm của cơ quan và thời gian hoàn thành; có văn bản đề nghị, hướng dẫn; thực hiện thu thập phản ánh, kiến nghị từ nhiều kênh. Tuy thời gian rất gấp, với khối lượng công việc phải triển khai và nghiên cứu rất lớn nhưng đã được triển khai khẩn trương, nghiêm túc, khách quan, kỹ lưỡng, thận trọng… Tuy nhiên hạn chế đáng chú ý là việc phối hợp chưa thường xuyên, tích cực; một số bộ, ngành chưa xác định đúng trách nhiệm của cơ quan mình trong việc tổ chức nghiên cứu, cho ý kiến đối với kết quả rà soát để có phương án hoàn thiện pháp luật do mình phụ trách.

Nhiều đóng góp quý báu

Trong báo cáo của mình, Thứ trưởng Bộ Tài chính Hồ Sĩ Hùng cũng đề xuất các chính sách nhằm tháo gỡ những “điểm nghẽn”, các khó khăn, vướng mắc do quy định  của pháp luật, trên cơ sở đổi mới căn bản tư duy xây dựng pháp luật: chuyển từ tư duy “quản lý” sang “kiến tạo phát triển”, từ bị động sang chủ động. Đồng thời xây dựng pháp luật phải đi một bước, bảo đảm tính dự báo cao, phù hợp với thực tiễn và yêu cầu phát triển trong tình hình mới, góp phần đánh thức mọi tiềm năng, thế mạnh của đất nước, nắm bắt mọi cơ hội phát triển, vừa đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, khơi thông mọi nguồn lực phát triển, dứt khoát bỏ tư duy “không quản được thì cấm”.

 

Bộ Tài chính cũng đề xuất đưa vào Chương trình xây dựng pháp luật năm 2025 (trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 10 tháng 10/2025) đối với 08 dự án Luật: Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công; Dự án Luật Đầu tư (thay thế); Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dự trữ quốc gia; Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm; Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê; Dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi); Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá); Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kế toán, Luật kiểm toán độc lập, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản…

Trong khuôn khổ của hội thảo, nhiều ý kiến của các địa phương, ngành, hiệp hội… đã tích cực có nhiều tham luận và thảo luận, trao đổi, đóng góp ý kiến, đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật.

 

Trong tham luận “Về các khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật từ góc độ tỉnh Đồng Nai”, do Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Võ Tấn Đức trình bày cho thấy, trên cơ sở kết quả rà soát, có 23 nội dung tại 21 văn bản quy phạm pháp luật do các cơ quan, người có thẩm quyền ở Trung ương ban hành trong các lĩnh vực có vướng mắc như (tư pháp, đất đai, môi trường, tài chính, xây dựng, xử lý vi phạm hành chính, hình sự, an toàn thông tin, khoa học công nghệ, cải cách hành chính). Đồng thời, các sở, ban, ngành cũng đã chủ động rà soát các lĩnh vực thuộc quyền quản lý để tham mưu UBND tỉnh kiến nghị với các Bộ, ngành tổng hợp báo cáo Bộ Tư pháp và Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế và pháp luật.

Trong nhiều kiến nghị của ông Trần Văn Bảy, Chánh Thanh tra TPHCM, đáng chú ý là kiến nghị cần tổng rà soát những vướng mắc liên quan đến phân định về thẩm quyền, trách nhiệm tập thể và cá nhân, không thể quy định chung chung như hiện nay. Kiến nghị về cải cách thể chế, ông Trần Văn Bảy đã đưa hiện tượng thực tế: nhà nước là quản trị theo quy trình chứ không phải quản trị theo kết quả (giống như doanh nghiệp). Vì vậy rất nhiều bộ quy trình “làm khó” cho cả cán bộ công chức lần người dân và doanh nghiệp. Do vậy, sự cần thiết cải cách thể chế là phải thay đổi việc “quá quan tâm đến quy trình (vỏ bọc) mà quên đi kết quả”.

 

Bên cạnh những tham luận, ý kiến từ các cơ quan quản lý nhà nước tại địa phương, các hiệp hội doanh nghiệp, nghề…cũng nêu nhiều tham luận, đề xuất, kiến nghị liên quan đến lĩnh vực, ngành nghề mà các doanh nghiệp đang vướng phải. Đáng chú ý là tham luận dài 22 trang của ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội BĐS TPHCM (HoREA) liên quan chủ yếu đến Luật Đất đai 2024. Trong 17 đề xuất, ông Lê Hoàng Châu đã nêu ra không ít bất cập và đề xuất hoàn thiện Luật Đất đai 2024 để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất với các đạo luật khác.

 

Đại biểu Phạm Hoàng Minh, Giám đốc Ban QLDA Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao Cà Mau (tỉnh Bạc Liêu mới) nêu một thực trạng, theo quy định tại Luật Đầu tư, Ban QLDA là một đơn vị sự nghiệp vì vậy, không được quyền cấp phép đầu tư cho các doanh nghiệp trong Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Điều này khiến các doanh nghiệp nhiều năm qua đều bị “kẹt” về thủ tục đầu tư. Đây cũng là tình trạng chung của 5 Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao cả nước.

Đánh giá cao nỗ lực của các địa phương

Thay mặt Bộ Tư pháp, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh đã ghi nhận và đánh giá cao nỗ lực của các đơn vị đầu mối, thường trực triển khai nhiệm vụ thuộc Bộ Tư pháp, tổ chức pháp chế các bộ, ngành, Sở Tư pháp các địa phương, trên cơ sở kết quả rà soát, phản ánh của các Bộ, ngành, địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp đã tổng hợp, cho ý kiến và tham mưu xây dựng báo cáo kết quả rà soát, cho ý kiến đối với khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật nhằm hoàn thiện pháp luật.

Bộ trưởng cho biết, Bộ sẽ tiếp thu các ý kiến, kiến nghị đóng góp cho hội thảo vào các vấn đề chung, trên cơ sở ý kiến của các đại biểu tại hội thảo, Bộ Tư pháp sẽ phối hợp với các Bộ, ngành liên quan tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu để hoàn thiện báo cáo của Đảng ủy Chính phủ để báo cáo Ban Chỉ đạo Trung ương về kết quả rà soát, đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng Bộ Tư pháp cũng đề nghị các Bộ, ngành tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện kết quả cho ý kiến và sử dụng kết quả rà soát là nguồn dữ liệu đầu vào phục vụ cho nhiệm vụ xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, khẩn trương đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật theo Nghị quyết số 206/2025/QH15 ngày 24/6/2025 của Quốc hội về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật.