Chỉ thị nêu rõ, thời gian qua hệ thống pháp luật về phát triển và quản lý nhà ở xã hội ngày càng hoàn thiện, góp phần thúc đẩy đầu tư, phát triển phân khúc này, bảo đảm mục tiêu “an cư lạc nghiệp” cho người thu nhập thấp và công nhân khu công nghiệp. Nhiều địa phương, doanh nghiệp tích cực triển khai, đạt kết quả tích cực và nhận được sự quan tâm lớn của người dân.
Tuy nhiên, thực tế tại một số dự án ở Hà Nội, Đà Nẵng, TP.HCM… cho thấy quy trình xét duyệt, nộp hồ sơ và mua – bán nhà ở xã hội vẫn tồn tại nhiều bất cập, thậm chí tiềm ẩn tiêu cực. Một số hiện tượng đáng chú ý gồm: tập trung đông người khi nộp hồ sơ gây bức xúc; xuất hiện "cò mồi", môi giới trái phép, “chạy suất”, quảng cáo “suất ngoại giao”; cá nhân nộp hồ sơ tại nhiều dự án hoặc nhờ người thân đứng tên; công khai thông tin dự án thiếu kịp thời; một số dự án công bố giá bán cao hơn mặt bằng chung 30-40%; công tác hậu kiểm lỏng lẻo, nguy cơ đầu cơ, trục lợi chính sách.
Nếu không kịp thời chấn chỉnh, những tồn tại này có thể khiến giảm niềm tin của người dân, ảnh hưởng tính công bằng xã hội, làm méo mó chính sách và hình thành thị trường ngầm trong tiếp cận nhà ở xã hội.
Để đảm bảo xét duyệt đúng đối tượng, đúng quy định, công khai và hiệu quả, Thủ tướng yêu cầu UBND các tỉnh, thành phố chịu trách nhiệm toàn diện về kết quả triển khai chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn; chỉ đạo Sở Xây dựng và các sở ngành thực hiện nghiêm quy trình tiếp nhận, xét duyệt hồ sơ.
Các địa phương phải công khai thông tin dự án ngay sau khi khởi công, bao gồm tên dự án, chủ đầu tư, quy mô, số căn hộ, giá bán tạm tính, thời gian nhận hồ sơ… trên trang thông tin điện tử của Sở Xây dựng, UBND cấp xã và đăng tải trên báo địa phương. Đồng thời phải công bố số lượng căn hộ, thời điểm bán, thời gian nhận và kết thúc nhận hồ sơ.
Cơ quan chức năng có trách nhiệm kiểm tra, xác minh đúng đối tượng, hạn chế tình trạng một người nộp đơn tại nhiều dự án; công khai danh sách người được mua hoặc thuê mua sau khi ký hợp đồng; cập nhật dữ liệu để phục vụ hậu kiểm.
UBND các tỉnh, thành phố phải tăng cường kiểm tra chủ đầu tư trong quá trình công khai thông tin và tiếp nhận hồ sơ; xử lý nghiêm hành vi môi giới trái phép, lợi dụng làm thủ tục, hồ sơ để trục lợi. Giá bán nhà ở xã hội phải được tính đúng, tính đủ theo quy định. Các trường hợp khai báo không trung thực, sai đối tượng sẽ bị thu hồi nhà và xử lý theo quy định, đồng thời công khai danh sách vi phạm.
Đối với các chủ đầu tư, Thủ tướng yêu cầu tuân thủ nghiêm quy trình bán nhà ở xã hội; công khai thông tin dự án; ứng dụng công nghệ số để hướng dẫn, phát và nhận hồ sơ trực tuyến, giảm tình trạng quá tải. Trường hợp số hồ sơ vượt số căn hộ phải tổ chức bốc thăm công khai, có sự giám sát của Sở Xây dựng và khuyến khích mời cơ quan báo chí. Chủ đầu tư tuyệt đối không được thu tiền đặt cọc ngoài quy định hoặc thông qua sàn giao dịch, cá nhân trung gian.
Thủ tướng cũng khuyến cáo người dân nộp hồ sơ trực tiếp với chủ đầu tư, không thông qua môi giới, khai báo trung thực; chỉ nộp hồ sơ tại một dự án và thực hiện đúng quy định về quản lý, sử dụng nhà ở xã hội.
Bộ Công an được giao chỉ đạo xác minh thu nhập đối với người thu nhập thấp không có hợp đồng lao động; điều tra, xử lý các hành vi môi giới trái phép, lừa đảo hồ sơ nhà ở xã hội. Bộ Xây dựng hướng dẫn các địa phương thực hiện đúng pháp luật, tăng cường tuyên truyền phòng tránh lừa đảo, hoàn thiện cơ sở dữ liệu về đối tượng được hưởng chính sách để phục vụ hậu kiểm trên toàn quốc.
Chỉ thị yêu cầu các cơ quan báo chí tăng cường truyền thông nhằm nâng cao nhận thức của người dân, góp phần minh bạch hóa thị trường, ngăn ngừa tiêu cực trong xét duyệt và mua – bán nhà ở xã hội.
theo Nguyễn Cúc - Báo Công lý