Giải pháp đầu tiên và quan trọng nhất là bảo đảm tính chính xác - kịp thời - thuyết phục trong từng sản phẩm báo chí. Một nội dung phản bác chỉ có giá trị khi dựa trên bằng chứng cụ thể, ngôn ngữ rõ ràng, lập luận logic và được đưa ra đúng thời điểm.
Trong thực tế, đã có những đợt xuất hiện thông tin sai lệch liên quan đến chính sách giáo dục, đầu tư công hoặc ngân sách, dù chưa được kiểm chứng nhưng lan truyền nhanh nhờ thuật toán mạng xã hội.
Nhiều cơ quan báo chí đã kịp thời đối chiếu văn bản, phỏng vấn chuyên gia và đưa ra bài phân tích ngắn gọn, dễ hiểu, từ đó chặn đứng tin đồn ngay từ giai đoạn đầu. Đây là minh chứng cho thấy sự kịp thời của báo chí chính thống là yếu tố then chốt để bảo vệ sự thật.
Bên cạnh tác nghiệp chuẩn mực, ứng dụng công nghệ đã trở thành “vũ khí mềm” không thể thiếu của phóng viên hiện đại. Tin giả ngày nay không chỉ dừng lại ở những dòng chữ hoặc hình ảnh cắt ghép đơn giản, mà đã chuyển sang cấp độ tinh vi hơn với sự hỗ trợ của công nghệ tạo sinh.
Nhiều tài khoản đã sử dụng AI để dựng video mô phỏng cảnh nước dâng ngập đến nóc nhà, người dân kêu cứu hoặc hình ảnh hạ tầng nứt vỡ, rồi gán ghép vào bối cảnh Việt Nam nhằm gây hoang mang. Có trường hợp còn dùng deepfake để tái tạo giọng nói và gương mặt giống lãnh đạo cấp cao, lồng ghép vào những đoạn hội thoại bịa đặt, tạo cảm giác “rất thật”. Chỉ trong vài giờ, các nội dung này thu hút hàng chục nghìn lượt chia sẻ, gây nhiễu loạn thông tin và khiến một bộ phận người dân rơi vào trạng thái hoang mang.
Chính trong những tình huống này, năng lực thẩm định công nghệ của phóng viên - đảng viên trở nên cực kỳ quan trọng. Họ phải sử dụng thành thạo các công cụ kiểm tra metadata, phân tích hình ảnh bị xử lý, so sánh vị trí địa lý trên bản đồ số, đối chiếu điều kiện thời tiết - kiến trúc - môi trường trong video, từ đó bóc tách các sản phẩm giả mạo.
Một phóng viên có kỹ năng số tốt có thể chỉ mất vài phút để xác định một video “người dân bơi trên mái nhà” thực chất được dựng từ dữ liệu nhân tạo, giúp cơ quan chức năng và cộng đồng tránh rơi vào bẫy tâm lý do thông tin xuyên tạc tạo ra.
Nghệ thuật thuyết phục trong phản bác cũng là giải pháp không thể thiếu. Phản bác không có nghĩa là tranh luận gay gắt hay phủ định cứng nhắc, mà là đưa ra lập luận dựa trên số liệu, phân tích bối cảnh và lý giải có chiều sâu để người đọc tự nhận ra sự vô lý của luận điệu sai trái.
Ví dụ, khi xuất hiện quan điểm xuyên tạc rằng phòng chống tham nhũng đang “làm chậm xung lực phát triển”, nhiều bài phân tích đã chỉ ra số liệu về thu hút đầu tư, chỉ số môi trường kinh doanh và cải cách thủ tục hành chính tiếp tục cải thiện. Khi người đọc được cung cấp dữ liệu cụ thể, họ dễ nhìn thấy sự thật hơn là nghe những lời phản bác chung chung.
Song hành với phản bác là nhiệm vụ xây dựng dòng chảy thông tin tích cực, bởi khoảng trống thông tin luôn là mảnh đất màu mỡ để tin giả phát triển. Báo chí cần đẩy mạnh truyền thông về mô hình tốt, nhân tố mới, chính sách hiệu quả, chương trình cải cách được người dân đánh giá tích cực…
Khi các thông tin chuẩn xác được lan tỏa rộng rãi, không gian cho những luận điệu xuyên tạc sẽ tự nhiên bị thu hẹp. Nhiều địa phương đã áp dụng phương pháp công khai, minh bạch thông tin ngay từ đầu dự án, tổ chức họp báo định kỳ và có sự đồng hành của báo chí trong các hoạt động giám sát, nhờ đó giảm đáng kể nguy cơ phát sinh tin đồn.
Giải pháp tiếp theo là tăng cường cơ chế phối hợp giữa báo chí - cơ quan quản lý - lực lượng chuyên trách an ninh mạng - tổ chức chính trị xã hội. Trong nhiều tình huống, việc phóng viên nhanh chóng xác minh với cơ quan chức năng không chỉ giúp phản ánh đúng bản chất vấn đề mà còn ngăn chặn tình trạng thông tin “mỗi nơi một kiểu”, khiến người dân thiếu niềm tin. Khi các lực lượng liên quan hoạt động đồng bộ, thông tin đưa ra sẽ thống nhất, có trọng lượng và hiệu quả thuyết phục cao hơn.
Nâng cao chất lượng đội ngũ cũng là một trong những trụ cột quan trọng. Đào tạo định kỳ về kỹ năng số, cập nhật chủ trương, rèn luyện năng lực phân tích - phản biện, hướng dẫn phương pháp tiếp cận dữ liệu mở, cũng như trao đổi kinh nghiệm xử lý tin giả phải trở thành hoạt động thường xuyên. Một phóng viên - đảng viên giỏi không chỉ biết viết đúng mà còn phải biết viết thế nào để ngăn chặn thông tin sai lệch, củng cố niềm tin và tạo tác động tích cực.
Trên không gian mạng, mỗi hành vi nhỏ có thể tạo hiệu ứng lớn. Vì vậy, đảng viên làm báo phải nêu gương trong từng tương tác: không chia sẻ tin đồn, không bình luận thiếu kiểm chứng, không tham gia tranh luận cực đoan.
Sự điềm tĩnh, văn minh và chuẩn mực của người đảng viên chính là lớp “phòng vệ mềm” quan trọng, giúp tạo nên không khí đối thoại lành mạnh và củng cố niềm tin của công chúng vào hệ thống thông tin chính thống.
Giữ vững trận địa tư tưởng trên không gian mạng không phải là nhiệm vụ nhất thời mà là trách nhiệm lâu dài. Khi phóng viên - đảng viên kết hợp bản lĩnh chính trị, kỹ năng nghề nghiệp và năng lực công nghệ với tinh thần trách nhiệm trong từng sản phẩm báo chí, trận địa tư tưởng của Đảng sẽ được bảo vệ từ sớm, từ xa và từ gốc.
Chính sự chủ động ấy là chìa khóa để xây dựng môi trường thông tin trong sạch, minh bạch và củng cố niềm tin của nhân dân vào con đường phát triển của đất nước.
theo - Báo Công lý
https://congly.vn/bai-2-giai-phap-nang-cao-hieu-qua-dau-tranh-tren-khong-gian-mang-505822.html