Bày tỏ sự nhất trí với báo cáo của Chính phủ về kết quả thực hiện kế hoạch kinh tế - xã hội năm 2024 và dự kiến năm 2025 với rất nhiều thành tích nổi bật, đại biểu Mai Thị Phương Hoa ghi nhận công tác chỉ đạo, điều hành của Thủ tướng và các Phó Thủ tướng Chính phủ đã bám sát thực tiễn, điều hành quyết liệt, linh hoạt, có định hướng giải quyết rõ ràng, chỉ rõ trách nhiệm từng cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Theo đó, phát triển kết cấu hạ tầng được thúc đẩy mạnh mẽ, có bước đột phá rõ rệt; tổng chiều dài đường bộ cao tốc cả nước đến nay là hơn 2.000 km; đã rút ngắn thời gian hoàn thành Cảng hàng không quốc tế Long Thành; sắp trình Quốc hội chủ trương đầu tư dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam; hoàn thành đường dây 500kV mạch 3 trong thời gian ngắn kỷ lục.

Chuyển đổi số trong đó có Đề án 06 đã giúp thay đổi căn bản trong thủ tục hành chính, cung cấp dịch vụ công cho người dân, doanh nghiệp, hạn chế tiêu cực, nhũng nhiễu.

Đại biểu cũng nêu rõ, Nhà nước vừa qua đã rất quan tâm, hỗ trợ khắc phục hậu quả bão lũ do cơn bão số 3 và hoàn lưu sau bão gây ra, giúp người dân bị thiệt hại sớm ổn định cuộc sống. Đồng thời, đánh giá cao việc MTTQ Việt Nam đã vận động, tiếp nhận trên 2.000 tỷ đồng tiền hỗ trợ và công bố sao kê tiền ủng hộ, công khai phân bổ để người dân cùng giám sát. Điều này giúp việc ủng hộ được tập trung, hiệu quả, đúng đối tượng, công khai, minh bạch, tránh dàn trải, bỏ sót. Lực lượng công an, quân đội vẫn là chỗ dựa vững chắc, tin tưởng của người dân nơi tuyến đầu chống chọi và khắc phục hậu quả bão lũ.

Cơ bản nhất trí với những hạn chế nêu trong báo cáo của Chính phủ, đại biểu Mai Thị Phương Hoa quan tâm đến nội dung chống lãng phí trong bộ máy công quyền.

Đại biểu cho rằng, trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã rất quan tâm đến công tác chống lãng phí. Bộ Chính trị đã ban hành Chỉ thị số 27-CT/TW; Quốc hội thực hiện giám sát tối cao và ban hành Nghị quyết số 74 về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.

Gần đây nhất, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực mới được bổ sung nhiệm vụ mới về phòng, chống lãng phí. Đặc biệt, bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm về "Chống lãng phí" đã đánh giá đúng thực trạng, chỉ ra nguyên nhân và đưa ra nhiều giải pháp rất trúng.

Có thể nói, "đây là một thông điệp mạnh mẽ, sâu sắc, khuyến khích mọi người dân, đặc biệt là cán bộ trong bộ máy công quyền cần xem xét lại cách thức sử dụng và quản lý các nguồn lực trong xã hội". Khẳng định điều này, đại biểu nêu rõ, bài viết đã đánh giá “lãng phí còn diễn ra khá phổ biến dưới nhiều dạng thức khác nhau đã và đang gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho phát triển”.

Theo đại biểu, tình trạng này có 4 nguyên nhân chủ yếu.

Thứ nhất, còn có một bộ phận cán bộ có tâm lý coi nhẹ việc chống lãng phí ngay trong hoạt động quản lý. Lâu nay họ chỉ coi lãng phí hành vi cần khắc phục nhưng chưa đến mức nghiêm trọng, chưa coi lãng phí là hành vi nguy hiểm cho xã hội.

Thứ hai, có một số cán bộ còn quan niệm lãng phí chỉ là việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước không hiệu quả nhưng trên thực tế có lãng phí về cơ hội và thời gian.

Thứ ba, bệnh thành tích, tư duy nhiệm kỳ, tư duy chủ quan của một số cán bộ muốn thực hiện những dự án ở địa phương, bộ, ngành mình vào trong nhiệm kỳ mình làm lãnh đạo để chứng tỏ năng lực, sự năng động nhưng do cách làm nóng vội, sự tính toán chủ quan, không tuân thủ đầy đủ các quy trình phụ thuộc nên một số dự án mới đem lại hiệu quả không mong muốn.

Thứ tư, chế tài xử lý lãng phí đã ban hành nhưng tính răn đe chưa cao. Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đã quy định trách nhiệm của cá nhân, trách nhiệm người đứng đầu, việc xử lý hành vi vi phạm trong việc để xảy ra tình trạng lãng phí. Tuy nhiên, các quy định này chủ yếu có tính chất cảnh báo, nhắc nhở.

Bộ luật Hình sự có 2 điều đề cập đến hành vi phạm tội dẫn đến hậu quả lãng phí là Điều 179 về tội thiếu trách nhiệm gây thiệt hại đến tài sản của Nhà nước, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp; Điều 219 quy định về tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí.

Trên thực tế, các điều luật này ít khi được sử dụng để xử lý hành vi lãng phí mà thường được xử lý bằng các tội danh khác như: tội vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng; tội vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng. Với cách xử lý này, mặc dù tội phạm vẫn bị trừng trị nhưng tính răn đe, giáo dục về chống lãng phí chưa cao.

“Nếu chúng ta chống lãng phí thành công như chống tham nhũng thời gian qua thì đất nước ta nhất định sẽ vững vàng bước vào kỷ nguyên mới”, đại biểu nhấn mạnh.